Het is algemeen bekend dat LEGO is ontstaan in Billund, Denemarken, vlakbij de plek waar ook het eerste LEGO themapark is aangelegd. Wat echter niet iedereen weet is dat, voordat deze blokjes die nu wereldwijd bekend zijn op de markt kwamen er houten speelgoed werd gemaakt.
LEGO Houten speelgoed
Ole Kirk Christiansen was een timmerman in Billund, een dorp van nog geen 200 huizen. Hij begon met het maken van meubels, maar vanwege de Grote Depressie had niemand meer geld om huizen te bouwen en waren de helft van de timmermannen werkeloos.
Aangezien hij weduwnaar had en vier kinderen die hij moest voeden besloot hij om in plaats van meubels betaalbaar speelgoed te gaan maken zoals jojo’s die toen een rage waren. Hij merkte namelijk dat dat iets was waar niet veel ouders veel op bespaarden, om deze moeilijke tijd voor de kinderen te verbloemen.
Als eerste ‘echte’ speelgoed begon hij met houten trekpoppen in de vorm van eendjes, autootjes en houten paardjes. Dit deed hij onder de naam van LEGO, wat een combinatie van de twee Deense woorden ‘Leg’ en ‘Godt’ wat ‘speel leuk’ betekent.
In de jaren veertig werd betaalbaar hout als grondstof echter steeds schaarser, waardoor het speelgoed duurder zou moeten worden. Tijdens een beurs ontdekte hij kunststof als grondstof voor speelgoed en kocht hij een spuitgietmachine vanuit het Verenigd Koninkrijk, en dat terwijl zijn familie en zoon Godtfred Kirk Christiansen die als 17-jaige in 1937 in het bedrijf was komen te werken, het daar eigenlijk niet mee eens was.
Eerste LEGO blokken set
Hij maakte toen ook kennis met de Kiddicraft vierkante blokjes met vier noppen aan de bovenkant en plaatjes die je in gleuven daartussen kunnen plaatsen. Deze waren bedacht door de Brit Harry Fisher Page. In 1949 lanceerde Lego de ‘Automatic binding bricks’, plastic blokjes waar je mee kon bouwen. Deze hadden destijds ronde noppen aan de bovenkant en waren hol aan de onderkant zodat ze aan elkaar verbonden konden worden. Later bedacht zijn zoon Godtfred Christiansen de naam LEGO System-in-Play, in 1957 neemt hij de leiding over van zijn vader.
Deze werden vervolgens ook in Duitsland verkocht, totdat er klachten kwamen van vertegenwoordigers. Een van de klachten was dat de blokjes niet stabiel genoeg waren om hoge torens mee te maken. Tijdens de vergadering – op 23 januari 1958 – begon Godtfred Kirk Christiansen tijdens een brainstorm wat te droedelen en tekende zo een blokje met zes ronde stippen en aan de onderkant drie tubes: een systeem waarbij je twee blokken vast kon klikken.
Vijf dagen na die eerste tekening lag het patroon er en kon de productie starten en werd deze verbetering gepatenteerd waarna het speelgoed nog populairder werd en in heel Europa op de markt kwam. Twee maanden later overleed Ole Kirk Christiansen.
Nieuwe ontwikkelingen
In 1960 ging de opslag in vlammen op en koos Godtfred ervoor om met het bedrijf volledig te focussen op deze plastic blokjes en werd de houten speelgoed productie gestaakt.
Een jaar later in 1961 werden er wielen ontwikkeld, waardoor het ook mogelijk werd om bijvoorbeeld auto’s te bouwen en werd dit in de Verenigde Staten en Canada op de markt gebracht. Ook in Japan werd de markt verkend.
In 1962 worden elementen geïntroduceerd waarvan de hoogte 1/3 was van de standaardhoogte. Aan het eind van de jaren vijftig was hiermee al een bescheiden begin gemaakt met een vijftal witte grondplaatjes (drie rechthoekige van respectievelijk 8×2, 8×4 en 8×6 noppen en twee van 8×4 noppen met een linker- respectievelijk rechterafronding). Met een slim systeem kunnen kinderen voortaan bouwsels ook laten rijden.
In 1963 werd de tot op dat moment gebruikte kunststof celluloseacetaat verruild voor het stabielere acrylonitril-butadieen-styreen (ABS), het materiaal dat tot op heden nog wordt gebruikt. Al is het streven om vanaf 1930 alleen nog maar duurzame grondstoffen zoals suikerriet te gebruiken.
Vervolgens kwam in 1966 de eerste LEGO-trein op de markt die aangedreven werd door een batterij. Met een motor die draaide op een batterij van 4½ volt (later 12 volt en nog later 9 volt) kon met zelfgebouwde treintjes over rails worden gereden. Pas jaren later in 2006 werden de draadloos bestuurbare treintjes op de markt gebracht.
LEGOLand
In 1968 werden de deuren van het pretpark LEGOLand in Billund geopend, dit bestond onder andere uit een miniatuurpark met LEGO bouwwerken waar je doorheen kan lopen en een aantal attracties zoals een treintje en bootjes om een rondje mee te varen.
LEGO Duplo
Een grote doorbraak voor LEGO was de ontwikkeling van de grotere LEGO Duplo blokken speciaal voor jonge kinderen. De Duplo blokken zijn groter dan de gewone legosteentjes en bevatten geen kleine onderdelen (inslikkingsgevaar). De nieuwe constructiemethode van het combineren van grote en kleine elementen wordt gepatenteerd in 1967. In 1968 worden LEGO DUPLO-stenen getest op de Zweedse markt, en na enkele aanpassingen wordt de steen in 1969 wereldwijd gelanceerd.
Doordat LEGO Duplo stenen in alle richtingen precies twee keer zo groot zijn als de normale elementen, kunnen ze tot op zekere hoogte door elkaar worden gebruikt. Door ervoor te zorgen dat alle LEGO-elementen, oud of nieuw, compatibel zijn, kan het bedrijf de levensduur van bestaande LEGO-stenen verlengen en waarde toevoegen. In plaats van dat gebruikers hun oude stenen weggooien wanneer ze een nieuwe LEGO-set kopen, voegen ze waarde toe aan de stenen die ze al hebben.
Vanaf 1970 kende LEGO een enorme groei. Er werden wereldwijd meerdere nieuwe fabrieken opgezet om aan de vraag te kunnen voldoen en werd het assortiment steeds groter. Momenteel staan er in Denemarken twee fabrieken en verder staan er fabrieken in de Verenigde Staten, Zuid-Korea, Hongarije en Tsjechië. Gezamenlijk produceren deze fabrieken ongeveer 20 miljard legosteentjes per jaar, in 2200 verschillende blokjes in 55 verschillende kleuren en tinten.
Alle legostenen die van 1958 tot op heden zijn geproduceerd moeten op elkaar passen; het mag hierbij niet uitmaken in welk jaar of in welke fabriek de stenen zijn gemaakt. en mag er slechts een afwijking van 0,0002 mm per mal zijn. Nieuwe LEGOsets woorden ook nog steeds voornamelijk in het hoofdkantoor in Billund ontworpen, maar heeft het bedrijf ook kantoren in München, Barcelona, Los Angeles en Tokio.
Eerste LEGO speelsets
Ook de originele LEGO blokjes werden vernieuwd; in eerste instantie bestond dit speelgoed namelijk alleen uit rode en witte blokjes. Later kwamen hier ook dakstenen, deuren en ramen bij in de kleur blauw en ‘glas’. Grondplaten hadden echter grijs en groen als kleur. Vervolgens kwamen er groene blokjes bij zodat er bomen en planten gemaakt konden worden. En nog later geel en zwart.
Menselijke figuurtjes met beweegbare armen verschenen in 1974 in de “Lego Family” sets, die uitgroeide tot de best verkochte sets in die tijd; in datzelfde jaar was al eerder een “minifigure” uitgebracht, maar deze kon niet bewegen en had geen geprint gezicht op een blokjeshoofd.
Er was nu ook meer mogelijk en er werd een begin gemaakt met het werken met thema’s. De eerste thema’s waren Stad en Middeleeuwen. Later werden er series uitgebracht, wel op voorwaarde dat alles ‘kindvriendelijk’ en vrolijk was. Een kerk in het kasteel met een geraamte was bijvoorbeeld geen optie, ook al werd dat door ontwerpers meerdere keren voorgesteld.
Fabuland was een productlijn van de Deense speelgoedfabrikant LEGO, die liep van 1979 tot en met 1989. De Fabulandwereld wordt bewoond door antropomorfische dieren, die ieder een functie in het sociale leven hebben en speciaal ontwikkeld waren voor kinderen die te groot werden voor LEGO Duplo, maar nog niet helemaal uit de voeten konden met LEGO. Een soort voorloper van LEGO Junior dus.
In 1975 werden voor het eerst “Expert Series” verkocht, bedoeld voor de wat oudere, meer ervaren Legobouwers. De lijn ontwikkelde zich al snel in de “Expert Builder”-sets, die in 1977 werden uitgebracht. Deze technische sets bevatten bewegende onderdelen als wielen, assen, tandradjes en universele verbindingselementen, waardoor de mogelijkheid ontstond om realistische auto’s te bouwen, die levensecht konden bewegen en sturen.
In 1979 werden de Lego minifigures ontworpen, die vergelijkbaar zijn met de gele poppetjes met losse beentjes die we nu nog steeds kennen. Deze kleine poppetjes hebben beweegbare armen en benen en een vriendelijke lach. Het figuurtje werd in verschillende Legosets toegevoegd, waardoor kopers de mogelijkheid hadden om grote steden te bouwen met gebouwen, wegen, voertuigen, treinen en boten, die op dezelfde schaal waren gemaakt en konden worden bevolkt door de lachende Legominifiguurtjes.
Ook werd dit jaar het stokje doorgegeven aan Kjeld Kirk Christiansen, de zoon van Godtfred Kirk en kleinzoon van Ole als CEO van The LEGO Group, nadat hij zijn handelsgraad in Zwitserland en Denemarken had behaald. Een van zijn eerste acties was het oprichten van een fonds voor productiefaciliteiten en een afdeling voor onderzoek en ontwikkeling die verantwoordelijk was voor het up-to-date houden van de productiemethoden van het bedrijf.
LEGO Technic
Zo ontstond in 1977 de “LEGO Technic”-serie. Hiermee konden (vooral) zeer gedetailleerde voertuigen gebouwd worden en de mogelijkheden waren vrijwel eindeloos. Bij LEGO Technic staat de techniek centraal en zijn de onderdelen minder decoratief dan de originele Lego. Met Lego Technic kunnen voornamelijk voertuigen worden gebouwd zoals tractoren, auto’s en bouwvoertuigen. Bij Lego Technic zit soms ook een motor of een mechanisch onderdeel zodat het voertuig uit zichzelf kan rijden.
De voorloper op LEGO City werd geïntroduceerd in 1978 tegelijk met de nieuw ontworpen poppetjes. LEGO City is een serie van LEGO-sets rond het thema stad. In de serie zitten typische sets rond de thema’s politie, brandweer, medische hulpdiensten, bouw, diensten, luchthaven, treinen, et cetera. Daarnaast zijn er vele thema’s die eens in de zoveel jaar wijzigen. In 2005 werd de naam LEGO City geïntroduceerd.
In 1984 werd de Technic-lijn uitgebreid met de komst van pneumatische onderdelen. Een jaar later, in 1985, kwamen de “Licht en Geluid”-sets op de markt; deze sets bevatten een batterijhouder met elektrische lampjes, trillingen en andere accessoires om een andere dimensie aan te geven aan het realisme van de bouwsels van Lego. Ook kwam de educatieve afdeling van de LEGO Group in dat jaar met de Technic Computer Control, een leersysteem met robots, vrachtwagens en andere gemotoriseerde modellen van Technic, die met een computer konden worden bestuurd.
Begin jaren tachtig werd voor het eerst Ruimtevaart LEGO uitgebracht waarmee ruimteschepen, raketten en maanvoertuigen gebouwd konden worden. Dit is een van de eerste themasets waar er rondom een onderwerp een serie van producten wordt uitgegeven. In 1989 kwam het LEGO Piraten thema op de markt, inclusief minifiguren in thema.
Een van de laatste uitbreidingen op de kunststofblokjes zijn de LEGO Mindstorms “Robotic Invention Systems”. Hiermee zijn robots te bouwen die door middel van sensoren op hun omgeving kunnen reageren. Er zijn verschillende soorten programmeerblokjes, de oudere zijn “voorgeprogrammeerd”, de nieuwste soorten RCX, NXT en EV3 zijn ook zelf te programmeren. Hiervoor wordt bij LEGO Mindstorms de nodige software geleverd die op een computer kan worden geïnstalleerd. Met die systemen kan een robot tot “leven” gewekt worden. Hiervoor zijn intussen meerdere programmeertalen beschikbaar.
Op 13 augustus 1982 vierde de LEGO group zijn 50e verjaardag; het boek “50 Years of Play” werd uitgegeven ter gelegenheid van deze mijlpaal.
In 1983 breidde het Duplosysteem uit met sets genaamd DUPLO Primo, die waren bedoeld voor nog jongere kinderen, met name baby’s. Deze sets bevatten onder andere rammelaars en poppetjes met verstelbare ledematen. In 1990 werden deze verkocht onder de naam LEGO Primo, tot aan 1999. Tegenwoordig is dit alleen nog tweedehands te vinden.
Patenten en licenties
In 1981 verwierf LEGO de resterende rechten op de oorspronkelijke Kiddiecraft blokjes en werd er in een minnelijke schikking UK £ 45.000 betaald aan de huidige eigenaren van Page’s bedrijf Hestair-Kiddicraft.
In 1988 verliep het laatste patent van de originele blokjes; sindsdien zijn er verschillende fabrikanten die gelijkvormige blokjes mogen maken en verkopen onder een andere naam. In november 2008 verwierp het Hof van Justitie van de Europese Unie een beroep van het bedrijf op het Europees merkenrecht: het Hof stelde dat technische functies (zoals bouwsteentjes) geen beschermd merk kunnen zijn. Deze uitspraak werd nogmaals bevestigd in 2010.
In 1999 wordt het beroemde LEGO steentje wordt voor het eerst uitgeroepen als speelgoed van de eeuw. door Forbes zakentijdschrift. De gekleurde plastic bouwsteentjes van LEGO behoren volgens Forbes tot de invloedrijkste producten van de eeuw en komt daarmee in het rijtje te staan van onder andere de jojo en monopoly.
Sinds de jaren negentig zoekt LEGO de samenwerking op van andere bedrijven door licenties af te sluiten. Zo is de ‘Star Wars’ collectie zeer lucratief en brengt het meeste geld op, waarschijnlijk omdat niet alleen kinderen maar ook volwassenen nog steeds groot fan zijn en deze (vaak dure) sets aanschaffen.
Andere samenwerkingen worden aangegaan met Disney, Nintendo, Sega. Maar ook met voetbalclubs Real Madrid en Manchester United en automerken Ferrari, Bugatti en Volkswagen worden contracten afgesloten om deze als bouwset op de markt te brengen. Tegenwoordig kan je zelfs Adidas schoenen met de bekende nopjes kopen en is er een Adidas kledinglijn.
Faillissement?
Aan het begin van de 21e eeuw leek er echter een einde te komen aan de populariteit van LEGO; destijds werden de game consoles steeds populairder net als het internet. Als tegenhanger werden er nieuwe lijnen op de markt gebracht waaronder de Galidor poppen, die totaal de plank mis sloegen waardoor in 2004 er een verlies werd geleden van 260 miljoen euro. In 2004 jaar wordt ook Kjeld Kirk als CEO opgevolgd door Jørgen Vig Knudstorp, voor het eerst iemand buiten de familie die het bedrijf van verlies naar winst weet te sturen.
Aangezien de Star Wars serie het verhoudingsgewijs goed deed zijn ze meer specials gaan uitbrengen zoals rondom de Harry Potter Film. Naast Star Wars en Harry Potter kwamen er ook sets van Spiderman, Batman en in 2008 van Indiana Jones.
Ook werden de variatie in gezichten uitgebreid: naast de bekende lach werden nu ook wenkbrauwen, plukjes haar en brillen aan de gezichtjes toegevoegd, waardoor ze realistischer leken. Met de introductie van LEGO Basketball in 2003 kwamen ook bruine minifiguren op de markt.
Door mee te gaan met de vele nieuwe trends en in te spelen op films en televisieseries als Harry Potter en Batman verloor Lego haar reputatie als “het speelgoed met de vele blokjes”. Het traditionele bouwen was minder belangrijk geworden; de laatste jaren investeerde het bedrijf hier niet tot nauwelijks meer in. De sets die nog bestonden bevatten vooral grote geprefabriceerde elementen, waardoor bouwen niets meer voorstelde. Daarom werden nieuwe sets ontworpen met veel nieuwe en kleinere elementen. Het traditionele bouwen, waar Lego om bekendstond, krijgt inmiddels weer meer prioriteit.
LEGO voor meisjes
Toch vierde LEGO op 28 januari 2008, 50 jaar na het op de markt brengen van de aangepaste steentjes, een jubileum. Om dat te vieren werden er minifigs van popsterren gemaakt. Het waren Amy Winehouse, Madonna en Cliff Richard. Zelfs de webpagina van Google toonde speciaal voor deze gelegenheid een aangepaste versie van het Google-logo.
Lego Friends is een serie LEGO-sets rond het thema vrije tijd, vakantie en leven in de buitenwijk. Deze serie kwam vanaf 2012 op de markt en is speciaal gericht op meisjes. In de set figureren vijf tienervriendinnen met elk hun eigen karakter. De minifigs wijken iets af van de oorspronkelijke figuren. Deze hebben een realistischer lichaam en meer details. Met de lancering van Lego Friends zijn ook LEGO-blokken met nieuwe kleuren geïntroduceerd, waaronder paars, lavendel, groenblauw en turquoise.
Crowd sourcing
Gefascineerd door alle ideeën die zich vanuit de fancommunity verspreidden, ging de LEGO Groep op zoek naar meer community-based en crowdsourcing mogelijkheden. Een goed voorbeeld hiervan is LEGO® Ideas dat werd gelanceerd in 2014 en waarbij LEGO fans en ontwerpers vanaf 13 jaar worden gevraagd om bouwwerken in te sturen. Binnen een bepaalde tijd moeten er 10.000 supporters worden gevonden om beoordeeld te worden op de geschiktheid om op de markt gebracht te worden.
Voor de 60e verjaardag in 2018 werden er er speciale sets uitgebracht waaronder de jubileumsets als de eerste legotrein uit 1966 die weer vernieuwd is en die natuurlijk niet meer op knopjes maar met een afstandsbediening werkt. Ook is het oude logo uit 1958 opnieuw gebruikt tijdelijk.
Digitalisering en gamification
In juni 2020 werd in samenwerking de nieuwe LEGO Super Mario lijn op de markt gebracht, dit met als doel om een tegenhanger te zijn door het gamen en fysiek spelen te combineren. Deze bestaan uit meerdere bekende karakters waarmee je door een nagebouwd speelveld kan racen om zoveel mogelijk punten te verzamelen.
Ook andere technische ontwikkelingen worden, al dan niet even succesvol, geprobeerd toe te passen. Zo is er de LEGO Hidden serie waar met behulp van Augmented Reality een onzichtbare wereld tevoorschijn getoverd kan worden of LEGO Vidyo als tegenhanger op de muziekindustrie.
LEGO stores
In 2002 werd in Keulen, Duitsland de eerste LEGO store geopend. In Nederland was LEGO te koop via de bekende speelgoedwinkels, totdat in 2020 in zowel Amsterdam als Utrecht een officiële LEGO Store worden geopend. De vestiging in Amsterdam is het Flagship Store van Nederland, en zeker de moeite waard van het bezoeken. Ook als je niet direct een aankoop wil doen. Later werden er ook in Scheveningen en in The Mall of the Netherlands een LEGO store geopend.
In Scheveningen vind je deze bij het LEGO Experience center, een soort kleinschalige overdekte versie van LEGOLand. In totaal werden er maar liefst 175 winkels geopend over de hele wereld. In totaal zijn er nu 830 LEGO stores, waarvan maar liefst 340 in China te vinden zijn.
LEGO voor volwassenen
Tijdens de corona periode kende LEGO een enorme opleving; doordat iedereen thuis zat werd dit speelgoed weer tevoorschijn gehaald. Niet alleen door kinderen, maar ook volwassenen beleefden hier veel plezier aan. In Nederland werd dit effect versterkt door het uitzenden van de LEGO Masters tv-uitzendingen waarbij volwassenen streden om de titel van LEGO Masters.
Ook zijn er steeds meer bouwsets speciaal voor volwassenen, zo kwam een eerste LEGO-bloemenboeket op de markt, die een plaats krijgen in het interieur. Maar ook LEGO Architecture bouwwerken zoals het Colloseum, Eiffeltoren en Titanic die meerdere honderden euro’s kosten.
LEGO wordt ook steeds meer gezien als een investering; zo wordt een kasteel uit de jaren 90 die destijds 70 euro koste tegenwoordig geveild voor 700 euro. Met name collector items die in beperkte oplage op de markt worden gebracht, en nog in de doos zitten, zijn erg populair bij verzamelaars en handelaars. Vaak worden er daarom ook twee dozen aangeschaft; een om mee te spelen en een om te ‘bewaren’. Na tien jaar is de prijs gemiddeld 10% gestegen. Er wordt zelfs ingebroken in winkels en opslagruimtes omdat dit relatief waardevol is.
De cirkel is rond
In 2022 vierde LEGO het 90-jarige bestaan van het houten speelgoed en tevens ook nog de herviering van het legosteentje. Hiervoor zijn de houten sets uit 1932 tot 1958 omgezet tot bouwwerken van het huidige LEGO. Hierdoor is als voorbeeld het houten eendje in legostenen gezet, tevens meerdere sets die vroeger waren bedacht.
Met een achtergrond als pedagoge is Linda goed thuis in de theoretische aspecten van het ouderschap. Toch erkent ze dat in de praktijk, als moeder, de dingen soms net iets anders uitpakken. Daarnaast heeft ze een zwak voor kwalitatief speelgoed.
Linda heeft een passie voor reizen en ontdekt graag nieuwe plekken en probeert de vele werkuren te balanceren door kostbare quality time door te brengen met haar gezin.
Het zijn deze persoonlijke ervaringen die haar inspireren om te schrijven, en daarom behoren gezinsgerelateerde onderwerpen tot haar favorieten. Spontane acties schuwt ze niet; Linda staat altijd open voor een beetje avontuur.
- Ontspanningsoefeningen voor kinderen - 18 April 2024
- Waarom het goed is om samen aan tafel te eten als gezin - 15 April 2024
- DIY Sieraden opbergen; 30 ideeën om zelf te maken van hout of gerecyclede materialen - 15 April 2024
